Xarmak jarri diote izena diskoari eta XX. mendeko euskal musika ondare baliotsua jasotzen du lehen aldiz biolin eta pianorako.
Mundu erdiko artxiboetan galdutako euskal musika jendarteratzen ari dira Josu Okiñena eta Liana Gourdjia interprete eta ikerlariak euren lan nekaezinari esker. Horren emaitza da kaleratu berri duten Xarmak diskoa. Lan honetarako Aita Donostiaren hiru konposizio handi eta deskatalogatuta zegoen Guridiren beste lan bat berreskuratu dituzte.
Okiñenaren hitzetan, “estudioan egiten dugun lehen grabazioa da, musika oso antzera ulertzen dugu eta kuriositate berbera dugu errepertorio berriak bilatzeko”. Ideia bi musikarien ikerketa-jardueratik abiatu zen: “makina bat pieza probatu ondoren, ondo egokitu gara errepertorio honekin, eta sentitu dugu zerbait desberdina eta berria ematen geniola biolin eta pianorako musika klasikoari”.
Azaldu dutenez, diskoaren izenak “xarmei egiten die erreferentzia, benetan ederrak diren abesti hauei, musika-bitxiak direlako, kultura-bonboiak, ahaztutako altxorrak”. Euskal errepertorioa berreskuratzeko eta nazioarteko errepertorio handiarekin batera zabaltzeko errezital gisa sortutako albuma da, hain zuzen. Proiektu desberdina da honakoa, existitzen ez diren euskal konposizio batzuk berreskuratu baititu, eta Ravel edo Sarasate bezalako konpositoreen euskal kulturaren ezagutzatik ulertutako eta adierazitako beste kanta batzuk dakartzana, esaterako, XVIII. mendeko Espainiako Gorteko kide zen Francisco Manalten sonata bezalako obra, Aita Donostiak harmonizatu zuena.
Okiñenak azaldu duenez: “Manalten sonata, Aita Donostia handiak biolinarekin eta pianoarekin jotzeko harmonizatu zuena, kalitate bikainekoa dugu. Grabazio hau Guridiren Elegía izeneko obraren erreskatea ere bada, ia ez delako interpretatu, behin grabatu eta gaur egun deskatalogatuta dagoelako. Guridiren konposizio onenetakoa da, bere garaiko biolin eta pianorako onenetakoa, Ysaÿe handiak enkargatua, Historiako biolinista onenetakoa”. Horregatik, artista belgikarraren pieza bat ere sartu dute bere albumean: “Polita iruditu zaigu euskalduna ez den baina euskaldunarekin harremana duen zerbaiti keinu egitea, Guridiren adiskidetasun handia zuelako musikariak”.
Aita Donostiaren bi erromantza argitaratu gabeak
Donostiarrak honakoa gaineratu du berreskurapenaren inguruan: “Euskal errepertorioko lan horietako batzuk grabatzen eta argitaratzen diren lehen aldia da, orain arte egin ez delako, Aita Donostiaren bi erromantzekin gertatu den bezala; partiturak argitaratu ditugu, eskuizkribuetan zeudelako, eta orain audioan, disko-formatuan”. Izan ere, diskoaren azala Kontxako badia ospetsuko bi artisten argazkia da: “Polita iruditzen zitzaigun Aita Donostiaren hiriari keinua egitea, gurea ere baden hiria, diskoko erreskaterik garrantzitsuenetakoa Aita Donostia bera baita”.
Ravel, ardatz egituratzailea
Era berean, Ravel musikari internazionala da, zehazki, obrako euskal artistetako bat: “Ravel erabili dugu euskal lurraldeko musikaren nazioartekotze handienaren eta beste baten arteko ardatz gisa, eskuizkribuetan gordeta zegoena eta kalitate handikoa dena. Konposizio horien audiorik ez zegoen”.
Obran agertzen den beste artista handienetako bat Sarasate da, Moszkowski poloniar konpositore ezagunaren zenbait kantu moldatu zituena, hain justu. Hala, diskoaren ikuspegi sortzaileaz galdetuta, ikertzaileak azpimarratu du “oso aberatsa” dela pertsona batek “euskal kulturatik oso urrun dagoen kultura bat” ulertzen duela ikustea: “Eta nola iritsi garen errezitaldi hau elkarrekin eraikitzera, bere euskal nortasunaren ezagutzaren interpretazio batetik abiatuta; musikagileen inguruan dagoen dimentsio kulturalean oinarrituta sortu dugu diskoa, beren musikan islatzen baitute”.