Erakusketa-lengoaien eta baliabide teknologikoen konbinazioaren bidez, iragana, oraina eta etorkizuna batzen dira arabarrak nahiz bisitariak apelatzeko eta inspiratzeko asmoz.
Gasteizko Arkabia erakusketa gune berriak bere lehenengo erakusketa zabaldu du. Hitzordu berezi horretarako, Vital Fundazioak Bidegurutzea erakusketa ekoiztu nahi izan du, Arabaren nortasuna eta historia definitzen joan diren etengabeko ildoei begira. Erakusketa Arantxa Ibañez de Opacua Vital Fundazioko zuzendariak eta Miguel Angel Delgado erakusketaren komisarioak aurkeztu dute. “Araba nortasun propioa duen lurraldea da, bertan ibili diren zibilizazio eta kultura ugarien etengabeko eragina jaso duena, eta oinarri sendoa dira etorkizuneko erronkei aurre egiteko”, azaldu du Delgadok. “Erakusketa hau begirada horien aberastasunean barneratzen da, orain arte gidatu gaituzten oinarriak definitzen ditu eta lur oparo, abegikor eta etorkizun handikoa eraikitzen jarraitzeko gako horien bidegurutzean jartzen du arreta”, gaineratu du.
Ibañez de Opacuak nabarmendu duenez, “Arkabiaren izateko arrazoiaren asmo-adierazpen argia da Bidegurutzea: Arabaz, haren nortasunaz, eraginez, aberastasunaz, potentzialaz eta jendeaz hitz egiten duen proiektua. Gure Lurraldeari egingo diogun begirada horren bidez, izan denaz, egun denaz eta ziur izango denaz harro sentitu gaitezen”.
Hiru esparru, hiru begirada
Erakusketa hiru eremutan banatzen da, eta hiru begirada desberdin dira, baina elkarri sakon lotuak:
Lurraldea marraztea: bere nortasuna, indarguneak eta berezitasunak definituz joan diren zortzi ibilbide historikoren inguruan egituratzen da Araba. Geografikotik haratago doaz, eta hainbat balio irudikatzen dituzte, hala nola kulturartekotasuna, hizkuntzak, zainketak eta abar.
Lurraldeko ahotsak: gizarte baten aberastasuna osatzen duten pertsonengandik datorrela sinetsita, espazio honek Arabako historiaren hainbat sektore eta garaitako hamabi pertsonaia adierazgarri biltzen ditu, Araban bizi izan diren eta bertan arrastoa utzi duten belaunaldi guztien irriken eta lorpenen testigantza. Honako hauek dira: Simon de Anda (1709-1766), Filipinetako gobernadorea; Manuel Iradier (1854-1911), esploratzailea; Mariano Diez Tobar (1886-1926), apaiza eta asmatzailea; Maria Sarmiento (? -1496), noblea eta arteen eta zainketen babeslea; Ernestina de Champourcin (1905-1999), 27ko belaunaldiko poeta; Pedro Lopez de Ayala (1332-1407), poeta eta historialaria; Juan Perez de Lazarraga (1548-1605), euskarazko literatura-egilea; Micaela Portilla (1922-2005), antropologoa eta historialaria; Ella Fitzgerald (1917-1996), Gasteizen aritu zen jazzeko izarra; Jesus Guridi (1886-2016) euskal musikaren erreferentea; Maria de Maeztu (1881-1948), pedagogoa eta humanista; eta Naipera (kartagile) bat (XIX-XX. mendeak), Fournier fabrikako langilea.
Hain zuzen ere, pertsonaiek elkarren artean duten elkarrizketa honetan inplikatzeko bisitaria, Jorge Salgado argazkilariak, adimen artifizialaren aplikazioan adituak, jolas bat planteatzen du, non bere irudi animatuek publikoari keinuak egiten dizkioten anekdotaren baten bidez eta objektu garaikide eta anakronikoen agerpenaren bidez. Bisitariak hiru pertsonaia-taldeen artean mugitu daitezke, eta horietako bakoitza zerk egin zuen aparta ezagutu dezakete.
Etorkizunerako bidea
Etorkizunerako bidea: datozen hamarkadak markatuko dituzten agertokiei Arabak nola egiten ari zaien aurre eta gure garaia definitzen duen bidegurutze bereziari egindako begirada da hirugarren begirada. Erronka horiek, alde batetik, globalak dira, baina, era berean, ezaugarri propioak eskaintzen dituzte, neurri handi batean, Lurraldeak ezaugarri dituen historiarekin eta izaerarekin lotuta. Horretarako, aurretik lan bat egin da gizarteko hainbat alorretako ordezkariekin. Bere ekarpenek erakusten dutenez, Lurraldean bizi diren erakunde eta pertsona guztien talentua inplikatzen duen ekintza baten bidez baino ezin daitezke lortu herritar guztiengana heldu eta barne hartuko dituzte emaitzak.
Ikus-entzunezkoen, piezen eta grafikoaren bidez, eremu honek gizarte bizi eta dinamiko baten berri ematen du, proiektu kolektibo batean murgildua, bidegurutze zirraragarri batean. Eta bost arlotan gelditzen da: landa, patata du sinboloa; hezkuntzaren papera gizarteratzean; lurralde berde bat eraikitzeko alderdi guztiak; sormena eta kultura, eta abangoardiako sektore industrial eta teknologikoen aldeko apustua.
Erakusketaren irteeran, bisitariek beren ikuspegia uzteko aukera izango dute, eta instalazio batek erantzunak denbora errealean irakurriko ditu. Bidegurutzearen ondare garrantzitsuenetako bat izan nahi du horrek.