Argitalpen berria Efados argitaletxearen Desagertutako Euskal Herria bildumaren parte da. Sail horrek hainbat hiriren historia grafikoa dokumentatzen du, arreta handiz hautatutako irudi historikoen bidez.
Berta Echeberria historialariak Desagertutako Donostia argazki-liburua aurkeztu du Kutxa Fundazioa eta Efados argitaletxearen eskutik. Lanak 1863an harresiak eraitsi zirenetik 1936ko gerra hasi zen arte Donostiaren hiri-, gizarte- eta giza eraldaketa berreraikitzen du 176 argazkiren bidez. Edizioko argazki guztiak Kutxa Fundazioa Fototekaren funtsetakoak dira; Gipuzkoako memoria bisuala kontserbatzeko artxibo garrantzitsuenetako bat da hori.
Felix Luengo Teixidor historialariak idatzi du hitzaurrea eta liburua kontakizun grafiko original bat da, zeinak neurri handi batean desagertu den baina artxiboetan eta hiriaren nortasunean aztarna utzi duen Donostia bat itzultzen baitu oroimen kolektibora.
Donostiako iraganaren irakurketa berritua
75 urteko historia 200 orrialde baino gutxiagotan kontatzeak begirada zehatza eta ausarta eskatzen du. Echeberriak hiru kapituluko —Ibili, Gogoratu eta Biziberritu— egitura proposatzen du hiriaren ikuspegi estereotipatuetatik ihesi.
Honako hauek jorratu ditu: Hiriaren eta bere aldiri edo periferien hiri-bilakaera. Ibilbidea oinez egin ahal izateko formulatu da, eta Cortazar zabalgunearen eraikuntzan eta arkitektura enblematikoenean ardazteaz gain, garai hartako periferia osatzen zuten lekuetara ere hurbiltzen da, eta hiriaren ikuspegi orokorra lortzeko aukera ematen digu; Donostian bizi izan ziren eta bere eraldaketari forma eman zioten pertsonak. Donostia berriaren aldaketen eta iraundako gauzen ezaugarri izan ziren elementuetan arreta jarri beharrean, haiek zertu zituztenei aurpegia jarri eta haiek gogora ekartzea erabaki da. Horrela, adibidez, hiriaren birmoldaketa turistikoa eta hotelen irekiera horietan lan egin zuten emakume eta gizonen argazkietatik abiatuta erretratatu da. ‘Nor’ lehenetsi da ‘zer’ baino gehiago, nahiz eta bi gaiak, beren artean banaezinak, egoki eta esplizituki islatuta agertzen diren; eta XIX. mende-amaieran eta XX. mendearen lehen hamarkadetan donostiarrak nola bizi ziren eta sentitzen zuten ulertzeko aukera ematen duten eguneroko eszenak.
Argitalpenak Pascual Marin, Ricardo Martin, Rogelio Gordon eta Cesareo Castilla egileen argazkiak biltzen ditu. Argazki horiek Fototeka Kutxa Fundazioan daude ikusgai, eta bertako ondare zabala sakon aztertu da lan honetarako.
Kutxa Fundazioarentzat “Desagertutako Donostia liburu bat baino gehiago da: denboraren kapsula bat da, zeinak hirian begi berriekin ibiltzera, desagertutakoa ezagutzera eta lekuek, lanbideek, pertsonek eta ohiturek Gipuzkoako hiriburuaren nortasuna nola moldatu zuten hobeto ulertzera bultzatzen baitu”.
“Desagertutako Euskal Herria” bilduma
Euskarazko edizioa (Desagertutako Donostia) eta gaztelaniazkoa (San Sebastian desaparecido) Efados argitaletxearen Desagertutako Euskal Herria bildumaren parte dira. Sail horrek hainbat hiriren historia grafikoa dokumentatzen du, arreta handiz hautatutako irudi historikoen bidez.